انتشار مولکولی یون کلر در سنگ مارن و ماسه سنگ

نوع مقاله : یادداشت پژوهشی

نویسندگان

• کاظم بدو
• یاشار داوری اول

دانشگاه ارومیه

10.22067/civil.v27i2.59104

چکیده

انتشار مولکولی یکی از مهم ترین مکانیزم های انتشار آلودگی در خاک و سنگ می باشد. در این تحقیق ضریب انتشار مولکولی یون کلر در ماسه سنگ و سنگ مارن منطقۀ دفن زبالۀ ارومیه با استفاده از روش برازش نمودارهای حاصل از مدل های آزمایشگاهی با نتایج نظری تعیین گردید. نمونه های سنگ مارن و ماسه سنگ به ترتیب تحت شرایط انتشار مولکولی «از میان سنگ» و «به داخل سنگ» قرار گرفتند و غلظت های مشاهده ای اندازه گیری شدند. برای انجام محاسبات نظری از نرم افزار Pollute استفاده گردید. ضرایب انتشار مولکولی متوسط نتیجه شده برای سنگ مارن و ماسه سنگ به ترتیب(m2/s) 10-10×48/2 و (m2/s) 10-10×55/2 بودند که نشان دهندۀ نزدیک بودن مقادیر این پارامتر در هر دو سنگ به دلیل معادل بودن اثر پارامتر های فیزیکی آنها مانند پوکی و دانسیته بود. تطابق خوب نتایج مشاهده ای آزمایشگاهی و مدل نظری، صحت روش های آزمایشگاهی و مدل نظری استفاده شده را تأیید کرد. نتایج آنالیز حساسیت پارامترهای مؤثر در انتشار مولکولی در سنگ های مدل شده نشان داد که پارامترهای زمان و ضریب انتشار مولکولی اثر بیشتری در تغییر غلظت یون کلر در انتهای مسیر حرکت از میان سنگ دارد. نتایج بدست آمده در این مطالعه برای محاسبات انتقال آلودگی در طراحی مدفن های مواد زائد جامد مستقر در نهشته های سنگی می توان استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

• انتشار مولکولی
• ماسه سنگ
• سنگ مارن
• مدل آزمایشگاهی
• یون کلر
• .Pollute

---

عنوان مقاله [English]

Molecular Diffusion of Chloride Ion through Marl Stone and Sand Stone

نویسندگان [English]

• kazem Badv
• yashar Davari Asl

Urmia University

چکیده [English]

Molecular diffusion is one of the important contaminant transport mechanisms through soil and rocks. In this study the molecular diffusion coefficient of marl stone and sand stone from the Urmia City landfill site was determined using the best fit method of the observed laboratory data and the predicted theoretical data. The marl stone and sand stone samples were tested under the conditions of “through diffusion” and “in diffusion”, respectively, and the observed chloride concentrations were determined. The computer code of Pollute was used for theoretical calculations. The average diffusion coefficients of 2.48x10-10 (m2/s) and 2.55x10-10 (m2/s) were obtained for marl stone and sand stone, respectively, which show the similarity of this parameter in both samples due to the compatibility of the effect of physical parameters of the samples such as porosity and density. The results of the sensitivity analysis of the affecting parameters in molecular diffusion in modeled stones showed that the parameters of time and diffusion coefficient have more effect on the concentration of chloride ion at the end of the migration path through stone. The good agreement between the data of the experimental and theoretical models shows the accuracy of the adopted experimental methods and theoretical model. The results of this study could be used in contaminant transport calculations in the design of solid waste landfills situated on bed rocks.

کلیدواژه‌ها [English]

• Diffusion
• Marl stone
• Sand stone
• Experimental model
• Chloride
• Pollute

مراجع

1. Rowe, R.K., Quigley, R.M., Brachman, R.W.I., and Booker, J.R., "Barrier systems for waste disposal", 2nd ed., Spon Press, London, UK, (2004).

2. Rowe, R.K. and Badv, K. "Chloride migration through clayey silt underlain by fine sand or silt", ASCE, Journal of Geotechnical Engineering, Vol. 122, No. 1, pp. 60-68, (1996a).

3. Shackelford, C.D., and Daniel, D.E. "Diffusion in a saturated soil, II. Results for compacted clay", ASCE Journal of Geotechnical Engineering, Vol. 117, pp. 485-505, (1991).

4. Barone, F.S., Rowe, R.K., and Quegley, R.M., "Laboratory determination of chloride diffusion coefficient in an intact shale," Canadian Geotechnical Journal, Vol. 27, No. 2, pp. 177-184, (1989).

5. Barone, F.S., Rowe, R.K., and Quegley, R.M., "Estimination of chloride diffusion coefficient and tortuosity factor for mudstone," ASCE, Journal of Geotechnical Engineering, Vol. 118, No. 7, pp. 1031-1046, (1992).

6. Cave, L., Al, T., Xiang, Y., and Vilks, P. "A technique for estimating one-dimensional diffusion coefficients in low-permeability sedimentary rock using X-ray radiography: Comparison with through-diffusion measurements," Journal of Contaminant Hydrology, Vol. 103, pp. 1-12, (2008).

7. Badv, K., and R. Abdolalizadeh, "A laboratory investigation on the hydraulic trap effect in minimizing chloride migration through silt", Iranian Journal of Science and Technology, Transaction B, Vol. 28,

No. B1, pp. 107-118, (2004).

8. Badv, K., and Mahooti, A. A. "Advective-diffusive and hydraulic trap modeling in two and three layer soil systems", Iranian Journal of Science and Technology, Transaction B, Vol. 28, No. B5, pp. 559-572, (2004).

9. Badv, K., and Rowe, R. K., "Contaminant transport through a soil liner underlain by an unsaturated stone collection layer", Canadian Geotechnical Journal, Vol. 33, pp. 416-430, (1996).

10. Badv, K., and Rowe, R. K., "Effect of Darcy flux on chloride movement through saturated or unsaturated silt, sand, gravel, and stone", 51st Canadian Geotechnical Conference, Edmonton, Canada, Vol. 1, pp. 173-179, (1998).

11. Badv, K. and Faridfard, M. R. "Laboratory determination of water retention and diffusion coefficient in unsaturated sand", Water, Air, and Soil Pollution, Vol. 161, pp. 25-38, (2005).

12. Badv, K. and Mahooti, A. A. "Chloride transport in layered soil systems with hydraulic trap effect", Environmental Technology, Vol. 26, No. 8, pp. 885-897, (2005).

13. Rowe, R. K., and Badv, K. "Advective-diffusive contaminant migration in unsaturated coarse sand and fine gravel", ASCE - Journal of Geotechnical Engineering, Vol. 122, No. 12, pp 965-975, (1996b).

14. Conca, J. L., and Wright, J., "Diffusion coefficients in gravel under unsaturated conditions", Water Resources Research, Vol. 20, No. 5, 1055-1066, (1990).

15. Gillham, R., and Cherry, J. A., "Contaminant migration in saturated unconsolidated geologic deposits", Recent Trends in Hydrogeology, pp. 31-62, (1982).

16. Rowe R.K., and Booker J.R., "POLLUTE v.6.: 1D pollutant migration through a non-homogeneous soil", Distributed by GAEA Environmental Engineering Ltd., 44 Canadian Oaks Drive, Whitby, Ontario, Canada, ©, )1994(.

17. Petijohn, F. J., Harper and Brothers, "Sedimentary rocks", NewYork, P. 410, (1957).

18. مهندسین مشاور پژوهش عمران راهوار ، "گزارش مطالعات ژئوتکنیک مرحله اول خط 2 قطار شهری تبریز"، تبریز، (1387).

19. Carozzi, A., "Sedimentary petrography", Englewood Cliffs, Prentice Hall, N. J, (1993).

20. Grathwohl, P., "Diffusion in natural porous media: Contaminant transport, sorption desorption and dissolution kinetics", Kluwer Academic Publishers, Boston, (1998).

21. داوری اصل، یاشار، "مطالعه انتشار آلودگی در سنگ مارن منطقه دفن زباله ارومیه"، پایان نامه کارشناسی ارشد خاک و پی، دانشکده فنی، دانشگاه ارومیه، (1390).

22. بدو، کاظم، و داوری اصل، یاشار، "مطالعه آزمایشگاهی و نظری انتشار مولکولی یون کلر در سنگ مارن و ماسه سنگ"، نهمین کنفرانس بین المللی مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران، اردیبهشت (1391).