نگرشی جدید بر روش واکنش سیل واحد در اولویت‌بندی عملیات کنترل سیل زیرحوضه‌ها

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• علی ندافی ¹
• سید محمود حسینی ²

¹ فردوسی مشهد

² دانشگاه فردوسی مشهد

10.22067/civil.v27i1.28110

چکیده

با توجه به خطر روزافزون سیل در تمام نقاط جهان از جمله ایران، تعیین مناطق سیل خیز و اولویت بندی این مناطق در جهت کنترل سیل امری ضروری است. در این تحقیق نگرشی جدید بر روش واکنش سیل واحد با عنوان روش کاهش سیل مطرح شد و از این نگرش به منظور اولویت-بندی اقدامات کنترل سیل زیرحوضه های بالادست سد کارده در استان خراسان رضوی استفاده گردید. به این منظور، پس از تقسیم حوضه‌ی مورد مطالعه به 24 زیرحوضه، خصوصیات فیزیکی حوضه و زیرحوضه ها از طریق نرم‌افزار جانبی HEC-GeoHMS، در محیط ArcGIS تهیه شد. پس از واسنجی مدل HEC-HMS از طریق داده های یک واقعه‌ی بارش-رواناب، رواناب حاصل از بارش طراحی با دوره‌ی بازگشت 50 سال با استفاده از این مدل شبیه سازی گردید. سپس اولویت‌بندی سیل‌خیزی زیرحوضه‌ها به‌روش واکنش سیل واحد و اولویت‌بندی اقدامات کنترل سیل به‌روش کاهش سیل انجام شد. نتایج نشان داد در حوضه‌ی مورد مطالعه سیل‌خیزترین زیرحوضه لزوماً مناسب‌ترین زیرحوضه برای اقدامات کنترل سیلاب نمی‌باشد و به‌طور کلی نتایج اولویت‌بندی اقدامات کنترل سیل زیرحوضه‌ها تفاوت زیادی با اولویت‌بندی سیل‌خیزی آنها دارد. در ادامه تأثیر تداوم بارش بر روی اولویت‌بندی زیرحوضه ها بررسی شد. نتایج نشان داد تداوم بارش تأثیر قابل‌توجهی بر اولویت‌بندی زیرحوضه ها دارد.

کلیدواژه‌ها

• تداوم بارش
• روش کاهش سیل
• روش واکنش سیل واحد
• کنترل سیل
• HEC-HMS

---

عنوان مقاله [English]

A New Approach on Unit Flood Response Method in Prioritization of Sub-basins for Flood Control Activities

نویسندگان [English]

• Ali Naddafy ¹
• Seyed Mahmood Hosseini ²

¹ Ferdowsi university of mashhad

² Ferdowsi university of mashhad

چکیده [English]

Due to increasing rate of flood risk throughout the world, including Iran, it is necessary to identify and prioritize flood-contributing areas for flood control activities. In this study, a new approach on Unit Flood Response method called “Flood Reduction method” was introduced which is applicable to prioritization of sub-basins for flood control activities. It was used to prioritize upstream sub-basins of Kardeh dam in Khorasan Razavi province. To conduct the study, the entire basin was divided into 24 sub-basins and physical characteristics of the basin and sub-basins were extracted using HEC-GeoHMS extension in ArcGIS. HEC-HMS model was calibrated using a rainfall-runoff event data and then, the 50-year design storm was simulated by this calibrated model. Prioritization of flood source areas was performed using the Unit Flood Response method and the Flood Reduction method was used to prioritize flood control activities. For the basin under study, the results showed that the sub-basin which has higher flood contribution is not necessarily the most appropriate sub-basins for flood control activities. In general, the prioritization results of the Flood Reduction method and those of the Unit Flood Response method were significantly different. The effect of rainfall duration on sub-basins prioritization was also studied. The results showed that rainfall duration has a significant effect on the sub-basins prioritization.

کلیدواژه‌ها [English]

• Flood Control
• Flood Reduction Method
• HEC-HMS
• Rainfall Duration
• Unit Flood Response

مراجع

1. Beighley, R. E., Melack, M. J. and Dunne, T., "Impacts of California’s climate regimes and coastal land use change on streamflow characteristics", Journal of American Water Resources Association, Vol. 39, pp.1419–1433, (2003).

2. Saghafian, B., Ghermezcheshmeh, B. and Kheirkhah, M. M., "Iso-flood severity mapping: a new tool for distributed flood source identification", Nat Hazards, Vol. 55, pp. 557-570, (2010).

3. Lastra, J., Fernandez, E., Diez-Herrero, A. and Marquinez, J., "Flood hazard delineation combining geomorphological and hydrological methods: an example in the Northern Iberian Peninsula", Nat Hazards, Vol. 45, pp. 277-293, (2008).

4. Juracek, K. E., "Estimation and comparison of potential runoff-contributing area in Kansas using topographic, soil and land-use information", Water Resources Investigation, Report NO. 00-4177, Kansas, (2000).

5. Islam, M. M. and Sado, K., "Development of flood hazard maps of Bangladesh using NOAA-AVHRR images with GIS", Hydraulic Science Journal, Vol. 45, pp. 337-355, (2000).

6. Foody, G. M., Ghoneim, E. M. and Arnell, N. W., "Predicting locations sensitive to flash flooding in an arid environment", Journal of Hydrology, ASCE, Vol. 292, pp. 48-58, (2004).

7. Saghafian, B. and Khosroshahi, M., "Unit Response Approach for priority determination of flood source areas", Journal of Hydrologic Engineering, ASCE, Vol. 10, pp. 270-277, (2005).

8. Roughani, M., Ghafouri, M. and Tabatabaei, M. R., "An innovative methodology for the prioritization of sub-catchments for flood control", International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, Vol. 9, pp. 79-87, (2007).

9. Sulaiman, W. N. A., Heshmatpoor, A. and Rosli, M. H., "Identification of flood source areas in Pahang river basin, Peninsular Malaysia", Environment Asia, Vol. 3, pp. 73-78, (2010).

10. جوکار، ج.، "بررسی سیل‌خیزی در زیرحوضه‌های رودخانه‌ی شاپور با استفاده از شبیه‌سازی جریان‌های سیلابی" ، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، (1381).

11. Al-Weshah, R. and El-Khoury, F., "Flood analysis and mitigation for Petra area in Jordan", Journal of Water Resources Planning and Management, ASCE, Vol. 125, pp. 170-177, (1999).

12. Olivera, F. and Maidment, D., "Geographic information systems GIS-based spatially distributed model for runoff routing", Water Resources Research, Vol. 35, pp. 1155–1164, (1999).

13. Scharffenberg, W. A. and Fleming, M. J.,"Hydrologic modeling system HEC-HMS user’s manual 3.5 ed", US Army Crops of Engineers, Hydrologic Engineering Center, Washington, D.C., (2010).

14. Kirpich, Z. P., "Time of concentration of small agricultural watersheds", Civil Engineering, Vol. 10, pp. 362-368, (1940).

15. Rowe, R. R. and Thomas R. L., "Comparative Hydrology Pertinent to California Culvert Practice", California Highways and Public Works, Vol 20, pp. 6-11, (1942).

16. Sharifi, S. and Hosseini, S. M., "Methodology for identifying the best equations for estimating the time of concentration of watersheds in a particular region", Journal of Irrigation and Drainage Engineering, ASCE, Vol. 137, pp. 712-719, (2011).

17. Anquetin, S., Braud, I., Vannier, O., Viallet, P., Boudevillain, B., Creutin, J. D. and Manus, C., "Sensitivity of the hydrological response to the variability of rainfall fields and soils for the Gard 2002 flash-flood event", Advances in Water Resources, Vol. 28, pp. 567–581, (2005).

18. قهرمان، ب. و آبخضر، ح.ر.، " اصلاح روابط شدت-مدت-فراوانی در ایران "، مجله‌ی علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال هشتم، شماره‌ی دوم، صفحات 26-12، (1383).