کنترل سیل با استفاده از روش ترکیبی بند تأخیری و دیوار ساحلی (مطالعه موردی: حوضۀ رودخانه کن)

نوع مقاله : یادداشت پژوهشی

نویسندگان

• اعظم صفایی
• سعید رضا خداشناس
• کامران داوری

دانشگاه فردوسی مشهد

10.22067/civil.v32i4.67932

چکیده

در تحقیق حاضر به‌منظور کاهش خطرات سیل گرفتگی مناطق پایین‌دست حوضۀ آبریز کن، یک روش ترکیبی از بندهای تأخیری به اضافه دیوار سیل‌بند در محدودۀ مناطق مسکونی مورد بررسی قرار گرفت، با توجّه به آن‌که محل و تعداد سدهای تأخیری بر هیدروگراف سیلاب و درنتیجه ارتفاع و طول دیوار سیل‌بند تأثیر مستقیم داشتند، لازم بود که ترکیب‌های مختلف از بند و دیوار سیل‌بند مورد ارزیابی قرار گیرد تا بهترین ترکیب که هزینۀ احداث سازه‌ها حداقل و کاهش دبی اوج سیلاب خروجی، حداکثر شود به دست آید. بدین منظور 8 مکان مختلف در سطح حوضۀ آبریز رودخانه کن برای احداث بندهای تأخیری شناسایی شدند. با جاگذاری 8 بند، 19 بازه به وجود آمد و درمجموع 256 گزینه مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. برای مدل‌سازی هیدرولیکی- هیدرولوژیکی سیلاب از مدل HEC-HMS و برای طراحی بندهای تأخیری از نرم‌افزار  CADAM استفاده شد. برای تعیین بهترین ترکیب از روش تصمیم‌گیری چند معیاره TOPSIS استفاده شد. این تحقیق نشان داد که احداث سه سد تأخیری در مکان‌های مناسب به همراه دیوار سیل‌بند، نسبت به سایر گزینه‌ها برتری دارد و می‌تواند دبی پیک سیلاب خروجی از حوضه را (نسبت به عدم وجود سدهای تأخیری) 31.5% کاهش دهد. علاوه بر این، زمان تمرکز سیلاب نیز بیشتر از سایر گزینه‌ها بود.

کلیدواژه‌ها

• بند تأخیری
• تصمیم‌گیری چند معیاره
• حوضه آبریز کن
• کنترل سیل

---

عنوان مقاله [English]

Flood Control Using a Combination of Delayed Dam and Coastal Dike (Case study: Kan river basin)

نویسندگان [English]

• A Safaee
• Saeed Reza Khodshenas
• K davary

چکیده [English]

In the present study, a combination of delayed dams in the upstream basin with the coastal dike in the downstream of residential area of the Kan river was studied, so that for this combination, the cost of constructing the structures is minimized and the reduction of flood peak is maximized. For this purpose, multi-criteria decision method and TOPSIS method were used and the best option was determined. This research showed that for the best combination, if 3 delayed dams with coastal river dike are constructed, the peak of output flood reduce to 31.5%. In addition, the diffusion and elongation of the output hydrograph in the superior state were significant and the time of concentration of flood increase.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Delayed dam
• Kan river basin
• Flood Control
• Multiple Criteria Decision Making

مراجع

1. Al-Weshah.R., El-Khoury, F., "Flood analysis and mitigation for Petra area in Jordan", Journal of Water Resources Planning and Management, Vol. 125, No. 3, pp 170- 177, (1999).

2. Simonovic, S.P. ,Carson, R. W., "Flooding in the Red River Basin– Lessons from Post Flood", Activities Natural Hazards, Vol. 28, No. 2-3, pp 345-365, (2003).

3. نامقی ، ه.، رجایی، ن. ، "کنترل سیلاب رودخانة گرگانرود بوسیلة سدهای تأخیری"، هفتمین سمینار مهندسی رودخانه، اهواز (1385).

4. شکوهی، ع. دانشور ، ش. "بررسی تأثیر احداث مخازن تأخیری در حوضه های آبریز در مقایسه با عملیات موضعی مهندسی رودخانه برای کنترل سیل در محدودۀ شهر"، (گزارش فنی) مجله تحقیقات منابع آب ایران، سال سوم ، شماره 1، صفحات 80- 83، (1386).

5. هلیلی، م. ، سعدالدین،ا.، مساعدی، ا.،ماهیتی، ع. "تصمیم‌گیری چند معیاره فازی به‌منظور مدیریت منابع آب سطحی به کمک سدهای مخزنی در آبخیز سد بوستان - استان گلستان"، پنجمین همایش ملّی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان (1388).

6. Lee G. Jun., K. S, Chung E.-S. "Integrated multi-criteria flood vulnerability approach using fuzzy TOPSIS and Delphi technique", National Hazards Earth System Science, Vol. 13, No. 3, pp 1293–1312, (2013).

7. Jun, K. S., Chung, E. S., Kim, Y. G., & Kim, Y. "A fuzzy multi-criteria approach to flood risk vulnerability in South Korea by considering climate change impacts". Expert Systems with Applications, Vol. 40, No.4, pp. 1003-1013, (2013).

8. Radmehr A, Araghinejad S., "Developing strategies for urban flood management of Tehran city using SMCDM and ANN". Journal of Compute Civil Engineering, Vol. 28, No. 6, doi: 10.1061/(ASCE)CP.1943-5487.0000360, (2014).

9. RadmehrA., Araghinejad, S. "Flood Vulnerability Analysis by Fuzzy Spatial Multi Criteria Decision Making", Water Resources Management, Vol. 29, No. 12, pp. 4427-4445, (2015).

10. قهرودی، م.، مجیدی، آ. عبدلی، ا. "آسیب‌پذیری ناشی از سیلاب شهری )مطالعه موردی: تهران، درکه تاکن(، جغرافیا و مخاطرات محیطی"، شماره هفدهم، بهار 1395، ص 21- 35، (1395).

11. هوشیاری پور، ف.، یزدی، ج.، افتخاری، م.، جوادی، ف.، شش انگشت، س، "مدیریت سیلاب حوضۀ رودخانه کن را با رویکرد شبیه‌سازی و بهینه‌سازی"، پژوهش های تجربی در مهندسی عمران، جلد 3، شماره 1، ص: 73-89، (1395).